Bạn đã có cơ hội ghé thăm nơi này chưa? Nếu có thời gian, đừng bỏ lỡ các sự kiện khác tại Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023 đấy.
Chuyện gì đang xảy ra?
Sau thời gian chờ đợi, người dân Hà Nội cũng như du khách thủ đô đã có cơ hội chiêm ngưỡng Triển lãm Pavilion Sắp đặt nước và Di sản Tháp nước Hàng Đậu. Tổ chức bên trong không gian của Tháp nước Hàng Đậu – một di sản nổi tiếng và thường bí ẩn vì không mở cửa bao giờ – thu hút sự chú ý đông đảo.
Triển lãm là một phần của chuỗi sự kiện Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023, diễn ra tại 17 quận, huyện khác nhau của thành phố. Sự kiện này kéo dài đến hết tháng 12 trong năm nay.
Ta có đang hy sinh di sản vì những mục đích khác?
Trước khi triển lãm diễn ra, nhiều người đã bày tỏ lo ngại về tình trạng xấu đi bên ngoài khu vực Tháp nước Hàng Đậu. Theo thông tin từ nhiều nguồn tin, không gian xung quanh tháp thường xuyên bị ô nhiễm bởi rác thải và, đôi khi, thậm chí là phân của người và động vật.
Việc bảo vệ và quản lý di sản là một chủ đề quan trọng được thảo luận trong các hội thảo và cuộc đối thoại về chính sách quản lý đô thị. Mặc dù đã có nhiều ý kiến và kế hoạch hành động, nhưng vẫn còn nhiều di sản bị xâm phạm, không được chăm sóc hoặc chưa được khai thác một cách hiệu quả và bền vững.
Một ví dụ về việc xâm phạm di sản tại Hà Nội là việc cải tạo khu nhà 61 Trần Phú. Khu vực này trước đây là xưởng máy, kho chứa và khu nhà ở thuộc Sở Bưu điện và Điện báo Đông Dương, với các đặc điểm kiến trúc đặc trưng của nhà xưởng. Nơi này cũng chứa một tác phẩm điêu khắc kỷ niệm về chiến công bắn rơi máy bay Mỹ của quân và dân Hà Nội.
Các dãy nhà đã được phá hủy, tuy nhiên, dự án đã bị tạm ngưng vào giữa năm 2022 để tìm kiếm giải pháp kiến trúc khác. Thành phố Hà Nội đã cam kết bảo tồn bức phù điêu vì giá trị lịch sử, nhưng kể từ khi dự án tạm ngưng, không có thông tin mới về di sản kháng chiến này.
Hà Nội có hai lớp di sản đô thị của người Việt và người Pháp?
Ngoài các di sản thuộc giai đoạn phong kiến như Hoàng Thành Thăng Long và Chùa Một Cột, Hà Nội có hai dạng di sản đô thị khác. Đó là di sản thuộc thời kỳ Pháp thuộc và di sản xã hội chủ nghĩa từ năm 1954 trở đi.
Hà Nội ngày nay chịu ảnh hưởng sâu sắc từ thời kỳ người Pháp thống nhất thành phố và đưa nó trở thành thủ đô của Liên bang Đông Dương vào năm 1902. Việc tái cấu trúc lại thành phố diễn ra vào đầu thế kỷ 20, những năm 1920 và 1940.
Các di sản thuộc thời kỳ Pháp thuộc, đồng thời là biểu tượng của Hà Nội, thường xuất hiện trong giai đoạn này: cầu Long Biên, Nhà Hát Lớn, Tháp nước Hàng Đậu, và nhiều công trình khác. Sau khi chính quyền quản lý lại thủ đô từ năm 1954, Hà Nội tiếp tục giữ nguyên cấu trúc và mở rộng về phía nam.
Công trình di sản đặc trưng của chế độ xã hội chủ nghĩa thường xuất hiện trong những thập kỷ 1960, 1970 và 1980: Cung Thiếu nhi, Cung văn hóa hữu nghị Việt-Xô, Lăng Chủ Tịch, Bưu điện thành phố, bức phù điêu kỷ niệm bắn rơi máy bay John McCain, và nhiều công trình khác.
Cải tạo di sản thành không gian văn hóa, nghệ thuật là xu hướng?
Tháp nước Hàng Đậu không phải là công trình di sản đầu tiên được “chuyển đổi mục đích sử dụng” để trở thành không gian trưng bày cho các sự kiện nghệ thuật. Trước đó, một công trình di sản khác là tòa nhà số 22 Hàng Buồm cũng đã trải qua quá trình cải tạo thành Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật như hiện nay – nơi tổ chức các triển lãm và sự kiện nghệ thuật như Monsoon Music Festival 2023.
Ngoài việc sử dụng để thể hiện nghệ thuật, các di sản cũng có thể được biến đổi thành không gian văn hóa. Đây là hướng mà Trung tâm Giao lưu Văn hóa Phố cổ tại địa chỉ 50 Đào Duy Từ, Hà Nội đã thực hiện.
Xu hướng biến đổi di sản thành không gian văn hóa nghệ thuật không còn xa lạ trên thế giới, nhưng vẫn là một phương pháp hấp dẫn cho các chuyên gia quy hoạch đô thị và người tham gia bảo tồn di sản tại Việt Nam. Cải tạo không chỉ giữ nguyên những đặc trưng đẹp của di sản, mà còn thúc đẩy du lịch và tạo dựng không gian nghệ thuật trong lòng đô thị.
Cần xác định và bảo vệ các di sản của tương lai?
Khi cư dân Hà Nội hoặc người Pháp xây dựng những bức tượng điêu khắc hay những ngôi nhà tinh tế trong lòng thành phố, ít ai ngờ rằng chúng sẽ một ngày trở thành di sản hoặc biểu tượng đặc trưng của thành phố. Kiến trúc, tác phẩm nghệ thuật, hay không gian mang nét văn hóa đặc biệt, nếu tồn tại đủ lâu, sẽ trở thành phần không thể thiếu của đô thị và cộng đồng trong khu vực đó.
Tuy nhiên, trong thời đại hiện đại, việc bảo tồn di sản trở nên khó khăn hơn do sự thay đổi liên tục của cơ sở hạ tầng. Các dự án xây dựng cầu, đường, trường học, hay các công trình dịch vụ luôn mọc lên thay thế những công trình cũ. Những thứ có tiềm năng văn hóa hoặc mang tính biểu tượng để trở thành di sản không chắc chắn có thể tồn tại đủ lâu để ghi dấu vững chắc.
Chẳng cần phải nhìn xa, ở Hà Nội, hệ thống biểu tượng tại khu vực ô Yên Phụ, ô Chợ Dừa, hay ngã tư Chợ Mơ đã phải nhường chỗ cho các dự án tái định cư và phát triển khu vực.
Vì vậy, để tạo ra di sản đô thị cho tương lai, cần có kế hoạch chi tiết và bền vững từ các nhà quy hoạch. Việc biến các kiến trúc và tác phẩm biểu tượng thành di sản không chỉ đơn giản là về giá trị của chúng mà còn về sự tồn tại lâu dài.
Tuy nhiên, để chúng có thể tồn tại lâu dài, cần không gian để phát triển và tôn vinh chúng, không thể chỉ xây dựng và bỏ qua. Các cuộc thi thiết kế biểu tượng hay công trình di sản cũng có thể kích thích sự sáng tạo của người trẻ, tạo ra những kỷ niệm cho thế hệ tương lai.
Vậy, trong Hà Nội ngày nay, những kiến trúc nào có thể trở thành di sản đô thị mới? Đây là một cuộc tìm kiếm cho tất cả mọi người. Để bắt đầu, chúng ta có thể nhìn vào những kiến trúc được xây dựng từ những dịp kỷ niệm đặc biệt, như con đường gốm sứ trải dài qua Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật và Yên Phụ.
Tuy nhiên, chỉ có một phần nhỏ của công trình kỷ lục Guinness này có thể trở thành di sản thực sự, đó là phần gốm sứ tại vòng xoay cầu Chương Dương, nơi mà con đường gốm sứ kết thúc. Đây có thể sẽ là một trong những phần duy nhất còn nguyên vẹn trong tương lai vì nó không bị lấn át bởi rác thải hay sự xuống cấp như các phần khác.
Tìm hiểu thêm:
- Hướng dẫn nhận biết “red flag” trên hồ sơ ứng dụng hẹn hò.
- Gương bát quái là gì? Thủ tục khai quang gương bát quái
- Đeo vòng phong thủy có tác dụng gì? Đeo vòng phong thủy tay nào?
Bài viết liên quan
