Tết Đoan Ngọ là gì? Mâm cúng Tết Đoan Ngọ chuẩn ba miền

Tết Đoan Ngọ là một ngày lễ quan trọng và được nhiều người tôn trọng. Vào dịp này, thường có nhiều hoạt động truyền thống, gắn liền với văn hóa dân tộc. Hãy cùng Canhocitygarden.org khám phá thêm về ngày lễ đặc biệt này và những sự kiện diễn ra trong năm 2023.

Tết Đoan Ngọ là gì?

Tết Đoan Ngọ là một trong những lễ hội lớn của Việt Nam, diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, được biết đến cũng với tên gọi Tết Đoan Dương hoặc Tết Giết sâu bọ. Theo quan niệm cổ xưa, ngày này được coi là thời điểm sâu bọ, giun, sán… bên trong hệ tiêu hoá phát triển mạnh mẽ và có thể gây hại cho sức khỏe, vì vậy cần phải diệt trừ chúng.

Đây là một ngày lễ truyền thống mang đậm nét văn hóa đa dạng. Nó không chỉ tồn tại ở Việt Nam và Trung Quốc mà còn xuất hiện ở Triều Tiên và Hàn Quốc. Tết Đoan Ngọ thực sự là một trong những nghi lễ truyền thống ở khu vực Á Đông, liên quan đến quan niệm về chu kỳ thời tiết trong năm.

Tại Việt Nam, có một truyền thuyết phổ biến về ngày Tết Đoan Ngọ. Theo đó, ông Đôi Truân đã giúp nông dân vượt qua khó khăn với sâu bọ trong mùa vụ bằng cách tổ chức một buổi cúng đơn giản với bánh tro và trái cây, sau đó thực hiện thể dục trước nhà. Đột nhiên, sâu bọ biến mất. Ông đã dặn dò cư dân hằng năm vào ngày này lặp lại các hành động đó, và sâu bọ sẽ không còn xuất hiện.

Để tưởng nhớ, người dân đã gọi ngày Tết Đoan Ngọ là ‘Tết Diệt Sâu Bọ’, đồng thời đây cũng là dịp trọng để thờ cúng tổ tiên, tradittion được truyền đến tận ngày nay. Tết Đoan Ngọ còn được biết đến là ‘Tết Giết Sâu Bọ’ vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dễ xảy ra dịch bệnh. Lễ cúng được coi như một cách để loại bỏ ‘sâu bọ’, xua đuổi bệnh tật…

Ngoài việc phòng trừ sâu bọ và bệnh tật, người dân còn tin rằng việc cúng trái cây, sản vật vào ngày này cũng nhằm mục đích cầu mong một mùa màng bội thu.

Năm 2023, ngày Tết Đoan Ngọ sẽ rơi vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, tương ứng với thứ Năm ngày 22/6/2023.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ chuẩn ba miền

Theo truyền thống, mâm cúng dâng lên lễ tổ tiên vào ngày Tết Đoan Ngọ thường bao gồm các loại trái cây như vải, mận; rượu nếp, bánh gio (bánh ú tro, bánh tro)… Ngoài ra, gia chủ cũng cần chuẩn bị hương, hoa, vàng mã. Tùy thuộc vào văn hóa và phong tục của từng vùng miền, mâm cúng còn có thể bổ sung thịt vịt, chè trôi nước hoặc các loại thực phẩm khác.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Bắc

Rượu nếp là một món đặc sắc trong ngày Tết Đoan Ngọ, người xưa tin rằng nó có khả năng tiêu diệt sâu bọ trong cơ thể, ngăn chúng gây hại cho sức khỏe con người.

Đặc biệt ở miền Bắc, cơm rượu nếp với hoa vàng được xem là đặc sản, không phải nơi nào cũng có và món này ngon nhất là ở miền Bắc. Do đó, nó thường xuất hiện trong mâm cúng ở đây. Ngoài ra, ở một số nơi còn có cơm rượu nếp cẩm.

Bánh tro là loại bánh được làm từ gạo nếp đã ngâm trong nước tro và được bọc trong lá chuối. Đây là loại bánh dễ ăn, dễ tiêu, có mùi vị thơm ngon khi kết hợp với đường hoặc mật. Theo truyền thống, gạo nếp sau khi luộc trong lá chuối sẽ hấp thu các đặc tính của cây cỏ, giúp giải nhiệt và hỗ trợ tiêu hóa trong cơ thể.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung

Đồ cúng không chỉ giới hạn ở những loại đã biết, mâm cúng miền Trung còn bổ sung thêm một số món như:

Cơm rượu.

Cơm rượu ở miền Trung được lên men theo phương pháp truyền thống, có hình dạng nhỏ vuông, chín mềm từ bên trong ra ngoài.

Thịt vịt

Người dân miền Trung ưa chuộng thịt vịt vì tin rằng nó có khả năng làm mát, giải nhiệt cho cơ thể, bổ máu và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Đây cũng là thời điểm thịt vịt ngon và béo nhất.

Chè kê

Mặc dù không phổ biến ở tất cả các tỉnh miền Trung, nhưng chè kê lại rất được ưa chuộng và thường xuất hiện trong mâm cúng tết Đoan Ngọ của Quảng Nam. Chè kê được nấu từ hạt kê đến khi chúng mềm, khi ăn rất ngọt và có hương thơm dẻo.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Nam

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở miền Nam không chỉ có những món quen thuộc mà còn bao gồm nhiều món khác như:

Cơm rượu

Tại miền Nam, cơm rượu vẫn giống nhưng thường được làm thành viên tròn và thêm nước đường, khi ăn giống như xôi chè ở miền Bắc.

Bánh ú Bá Trạng

Món này tương tự như bánh tro nhưng có kích thước lớn hơn, được làm từ gạo nếp với nhân bên trong, sau đó được đun hoặc hấp chín. Bánh ú Bá Trạng thường được gói bằng lá sen, lá chuối,… và mỗi loại lá mang đến bánh hương vị đặc trưng riêng.

Chè trôi nước

Chè trôi nước ở miền Nam là những viên to tròn được làm từ bột nếp trắng, có nhân đậu xanh thơm bùi bùi bên trong. Ở miền Nam, chè thường được thưởng thức cùng nước đường và nước cốt dừa với hy vọng mang ý nghĩa phòng trừ sâu bọ.

Ngoài ra, các gia đình miền Nam thường chọn mua vải thiều có hình dáng đẹp, lá xanh để trang trí trên mâm cúng, tạo nên bức tranh tươi đẹp hơn.

Văn khấn Tết Đoan Ngọ trong nhà

Người cúng thường thắp 9 ngọn nến, đốt 9 nén nhang, sau đó quỳ gối lạy 9 lần và tỏ lòng thành kính thông qua lời khấn nguyện:

“Con nhất tâm kính bái, cung thỉnh cha mẹ, ông bà, gia tiên tiền tổ nội ngoại, hôm nay là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, ngày Tết Đoan Ngọ năm (thời gian hiện tại) vào giờ nhâm ngọ thanh long hoàng đạo là giờ cát tường, chúng con với tấm lòng thành kính hiếu nghĩa xin sửa soạn lễ vật, tiền vàng, nhang đăng cung thỉnh kính mời cha mẹ, ông bà, cùng gia tiên tiền tổ nội ngoại hạ đàn thụ hưởng và chứng giám cho tấm lòng thành kính của chúng con.

Kính lạy cha mẹ ông bà cùng gia tiên nội ngoại, nhân ngày Tết Đoan Ngọ con cung thỉnh kính mời gia tiên nội ngoại trợ duyên cho chúng con làm lễ cầu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế bảo vệ mùa màng cho nhân dân, gia ân cho hương linh tiên tổ được mát mẻ ở nơi thiên giới, chúng con thỉnh cầu cha mẹ, ông bà, gia tiên tiền tổ nội ngoại phù hộ độ trì cho chúng con, Cầu tài tài đến. Cầu phúc phúc lai. Cầu đức đức thịnh. Cầu lộc lộc tồn. Hanh thông sự nghiệp vạn sự cát tường như ý.

Chúng con nhất tâm quy mệnh lễ, thành kính cung thỉnh lên gia tiên nội ngoại cầu xin gia tiên chứng lễ.

Chúng con xin đa tạ.

Văn khấn Tết Đoan Ngọ ngoài trời

Thắp 9 ngọn nến, 9 nén nhang và đọc kinh:

“Đốt nến và đọc kinh. Khởi tâm thắp nến. Hào quang sáng bừng. Tâm thân thanh tịnh. Gạt bỏ phiền ưu. Thái thượng đại đan. Từ quang phổ chiếu. Thần tiên chứng đàn.Thắp nhang và đọc kinh. Hương phần bảo đỉnh. Khí đạt huyền không. Thần nhân hợp nhất. Yết kiến nguyệt cung. Thần thông linh hiển. Pháp hiện cửu vân. Đan điền linh tụ. Tâm quy mệnh lễ. Cáo hạ thần tiên.”

Quỳ xuống lễ 9 lễ. Văn khấn rằng:

“Con xin trấn minh nhất tâm quy mệnh lễ. Kính lạy Thượng Đế. Kính lạy Hỗn Côn Sư Tổ. Kính lạy Hồng Quân Lão Tổ. Kính lạy Ngọc Hoàng Đại Đế, Đông phương Thanh Đế, Nam phương Xích Đế, Tây phương Bạch Đế, Bắc phương Hắc Đế. Kính lạy Hàng Ma đại đế thánh quân, Trừ Ma đại đế thánh quân, Giáo Hóa đại đế thánh quân. Kính lạy Tam Thanh Sư Tổ, Nguyên Thủy Thiên Tôn, Đạo Đức Thiên Tôn, Linh Bảo Thiên Tôn. Kính lạy Càn khôn đại chiến thần Cửu Thiên Huyền Nữ, Thái Thượng Lão Quân, Huyền Thiên Trấn Vũ. Kính lạy chính nhất tổng quản đại Thần Tài.

Kính lạy: Chư vị Thần Tướng. Thượng đàm thần tướng thiên thiên tướng. Trung đàm thần tướng thiên thiên binh. Hạ đàm thần tướng thiên thiên mã. Kính lạy Tứ Đức Thánh Mẫu. Kính lạy Tứ Hải Long Vương. Kính lạy, Tản Viên Sơn Thánh Đô Đại Thành Hoàng. Kính lạy, Quốc chủ Đại Vương cảm thần Bạch Mã Linh Lang, cùng chư vị Thánh Quốc. Kính lạy chư vị Sơn thần, Long thần, Thổ địa, Thổ công táo quân, Thổ kỳ, cùng chư vị thần tiên trong tam giới, hạ đàn chứng lễ.

Hôm nay là ngày Tết Đoan Ngọ giữa thiên địa minh chứng, chúng con nhất tâm thành kính sửa soạn lễ vật tiền vàng, nhang đăng cung thỉnh tấu sớ kính trình lên Ngọc Hoàng Đại Đế cùng chư ngài, xin chư ngài gợi ý lên Thượng Đế khai ân minh xét cho toàn cõi trần gian được giải thoát mọi kiếp nạn, tất cả tà ma, quỷ trùng không làm hại được dương gian, mùa màng được bội thu, chúng sinh đều được hoan ca hưởng đại phúc, người tốt vì dân vì nước, người lương thiện, người không sát sinh, được tăng thọ, tích phúc, được ban cho tài lộc, quan lộc, phúc lộc, vận khí hanh thông vạn sự như ý nguyện.

Cầu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế, cùng chư ngài khai ân ban cho những linh hồn gia tiên của chúng con được hưởng đặc ân của Thượng Đế, được lên thiên giới hưởng đại phúc đại lộc.

Chúng con cầu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế cùng chư ngài minh anh xoi xét để các vị Thần Tiên chuyên diệt quỷ trừ tà trong tam giới được ra tay trừng phạt những kẻ ác nhân thất đức, hách dịch cường quyền ở trần gian, trừng phạt bọn trùng yêu, tà quái làm hại mùa màng.

Chúng con trấn minh nhất tâm thành kính nguyện rằng: Cầu tài tài đến, cầu phúc phúc lai, cầu đức đức thịnh, cầu lộc lộc tồn, ỷ trượng chư thiên, cung đức giáng hạ, hương biến tam giới thấu cửu trùng thiên. Chúng con cầu nguyện cho bách gia trăm họ và nhân dân Việt Nam, gia toàn khang ninh, nhân an vật thịnh, hiển vinh thụ huệ, thế thế chi an, ngàn thu vạn vạn tuế.

Nguyện cầu cho toàn cõi chúng sinh trong tam giới đều được hưởng ân huệ của Thượng Đế, vạn vật tự nhiên đều vinh danh Thượng Đế.

Chúng con xin đa tạ.

Chúng con xin đa tạ.”

Sau khi đọc xong văn khấn thì lại quỳ lễ 9 lần.

Văn khấn Tết Đoan Ngọ theo văn khấn cổ truyền Việt Nam

Nam mô A di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

– Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ khảo, Tổ tỷ)

Tín chủ chúng con là:……………………………………………

Ngụ tại:………………………………………………………….

Hôm nay là ngày Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…………………, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an.

Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A di Đà Phật!

Văn khấn lễ gia tiên

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.

Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.

Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.

Các cụ Cao Tằng Tổ khảo, Cao Tằng Tổ tỷ

Thúc bá đệ huynh và các hương linh nội, ngoại.

Hôm nay là ngày …….. tháng ….. năm …………..

Tín chủ con là ………………………………………….. ….

Ngụ tại ……………………………………………….. cùng toàn gia quyến.

Thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trà quả và các thứ cúng dâng, bày lên trước án

Chúng con thành tâm kính mời:

Các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Hương hồn Gia tiên nội, ngoại

Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ

Giáng lâm trước án. Chứng giám lòng thành. Thụ hưởng lễ vật

Phù trì tín chủ chúng con:

Toàn gia an lạc, mọi việc hanh thông

Người người được chữ bình an,

Tám tiết vinh khang thịnh vượng,

Lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang

Sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo!

Văn khấn cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên

Thắp 9 ngọn nến, 9 nén nhang và đọc kinh:

Đốt nến và đọc kinh. Khởi tâm thắp nến. Hào quang sáng bừng. Tâm thân thanh tịnh. Gạt bỏ phiền ưu. Thái thượng đại đan. Từ quang phổ chiếu. Thần tiên chứng đàn.Thắp nhang và đọc kinh. Hương phần bảo đỉnh. Khí đạt huyền không. Thần nhân hợp nhất. Yết kiến nguyệt cung. Thần thông linh hiển. Pháp hiện cửu vân. Đan điền linh tụ. Tâm quy mệnh lễ. Cáo hạ thần tiên.

Quỳ xuống lễ 9 lễ. Văn khấn rằng:

Con xin trấn minh nhất tâm quy mệnh lễ. Kính lạy Thượng Đế. Kính lạy Hỗn Côn Sư Tổ. Kính lạy Hồng Quân Lão Tổ. Kính lạy Ngọc Hoàng Đại Đế, Đông phương Thanh Đế, Nam phương Xích Đế, Tây phương Bạch Đế, Bắc phương Hắc Đế. Kính lạy Hàng Ma đại đế thánh quân, Trừ Ma đại đế thánh quân, Giáo Hóa đại đế thánh quân. Kính lạy Tam Thanh Sư Tổ, Nguyên Thủy Thiên Tôn, Đạo Đức Thiên Tôn, Linh Bảo Thiên Tôn. Kính lạy Càn khôn đại chiến thần Cửu Thiên Huyền Nữ, Thái Thượng Lão Quân, Huyền Thiên Trấn Vũ. Kính lạy chính nhất tổng quản đại Thần Tài

Nguyện cầu cho toàn cõi chúng sinh trong tam giới đều được hưởng ân huệ của Thượng Đế, vạn vật tự nhiên đều vinh danh Thượng Đế.

Chúng con xin đa tạ (3 lần).

Sau khi đọc xong văn khấn thì lại quỳ lễ 9 lần.

Lưu ý khi cúng Tết Đoan Ngọ

Lễ cúng Đoan Ngọ thường được tiến hành vào giờ chính ngọ (12 giờ trưa) của ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch.

Trong ngày này, tránh để giày dép lộn xộn, vì điều này có thể mời gọi tà khí vào nhà.

Không nên mua các vật phẩm có hình thù kỳ quái và tránh dừng chân tại những nơi u ám như nhà hoang, miếu đình không người qua lại, cũng không nên đánh rơi tiền bạc hoặc ví.

Trong ngày Đoan Ngọ, việc làm rơi tiền bạc hoặc ví có thể bị xem như mất mát về tài lộc và vận may.

Theo quan niệm phong thủy, tránh chọn phòng đầu hoặc cuối hành lang trong khách sạn hoặc nhà nghỉ vì những vị trí này có thể thu hút năng lượng tiêu cực, không tốt cho sức khỏe.

Các câu hỏi thường gặp về cúng Tết Đoan Ngọ

Giờ đẹp để cúng Tết Đoan Ngọ là mấy giờ?

Tết Đoan Ngọ rơi vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, trong năm Ất Hợi. Có hai khung giờ thích hợp để thực hiện lễ cúng: từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều, đây được coi là thời gian tốt và phù hợp nhất. Nếu không thể sắp xếp được vào khung giờ này, có thể dâng lễ cúng vào khoảng 7 giờ đến 9 giờ sáng, cũng là hai khung giờ hoàng đạo, phù hợp để thực hiện các nghi lễ tâm linh.

Những loại trái cây nào thường thấy khi cúng Tết Đoan Ngọ?

Thời điểm Tết Đoan Ngọ cũng chính là thời điểm vào vụ mùa của nhiều loại trái cây như vải, mận hậu, dưa hấu và chôm chôm. Vì vậy, những loại trái cây này thường được sử dụng trong các mâm cúng Tết Đoan Ngọ.

Với những thông tin trên, hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về ngày Tết Đoan Ngọ và thời điểm diễn ra vào năm 2023 để chuẩn bị cùng gia đình cho dịp lễ ý nghĩa này! Đồng thời, hãy gửi những lời chúc Tết Đoan Ngọ ý nghĩa nhất đến người thân và bạn bè của bạn.

Tìm hiểu thêm:

Bàn thờ Thần Tài gồm những gì? Cách lập bàn thờ thần tài
Cách đeo nhẫn phong thuỷ mệnh Hỏa hút tài lộc, may mắn
Cách chọn sim phong thuỷ hợp mệnh Mộc thu hút may mắn, tài lộc

Tin tức tổng hợp

Tết Đoan Ngọ là gì? Mâm cúng Tết Đoan Ngọ chuẩn ba miền